Pot kharab Jamin Mhanje Kay : पोट खरबा जमीन म्हणजे काय आणि तिचे नियमन कसे करावे, याबाबतची संपूर्ण माहिती समजून घेणे शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आपण आपल्या सातबारा उताऱ्यावर पोट खरबा नावाची नोंद बघत असाल. या नोंदीचा अर्थ काय आहे, आणि जर पोट खरबा जमिनीवर पीक घेतले, तर त्याचे परिणाम काय असू शकतात, हे समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया.
पोट खरबा जमीन म्हणजे काय?
पोट खरबा जमीन ही अशी जमीन असते जी शेती करण्यासाठी अयोग्य असते. ही जमीन खडकाळ, नाले, खंदक किंवा इतर अशा प्रकारच्या भूप्रदेशात असते जिथे शेती करणे शक्य नसते. सातबारा उताऱ्यावर पोट खरबा जमिनीची नोंद मिळते. महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, 1960 नुसार पोट खरबा जमिनीचे दोन प्रकार असतात:
- पोट खरबा वर्ग अ: यात खडकाळ प्रदेश, नाले, खंदक किंवा खाणी यांचा समावेश होतो. या जमिनीला शेतीखाली आणता येते, परंतु तिची आकारणी होत नाही.
- पोट खरबा वर्ग ब: ही जमीन सार्वजनिक वापरासाठी राखून ठेवली जाते, आणि यावर शेती करणे पूर्णपणे प्रतिबंधित असते.
पोट खरबा जमिनीचे कायदेशीर व्यवस्थापन
पोट खरबा जमिनीबाबत कायदेशीर तरतुदी महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम 1960 मध्ये नमूद आहेत. जर आपल्या सातबारा उताऱ्यावर पोट खरबा नोंद असेल आणि आपण त्या जमिनीवर शेती करत असाल, तर त्याबाबत योग्य ती नोंद तलाठ्यांकडे करावी लागते.
पोट खरबा जमिनीची नियमितता
- वर्ग अ जमिनीची आकारणी: जर तुम्हाला पोट खरबा वर्ग अ जमिनीची आकारणी करायची असेल, तर तहसीलदारामार्फत प्रस्ताव सादर करावा लागतो. प्रस्ताव मंजूर झाल्यावर जमाबंदी आयुक्त आदेश देतात, त्यानुसार आकारणी केली जाते.
- वर्ग ब जमिनीवर शेती: पोट खरबा वर्ग ब जमिनीवर शेती करणे महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम 1966 च्या तरतुदीनुसार पूर्णतः बंदी घालण्यात आलेले आहे. जर अशी शेती केली, तर त्यावर दंड होऊ शकतो.
दंडाचे प्रावधान
महाराष्ट्र जमीन महसूल नियम 1968 नुसार, जर पोट खरबा वर्ग ब जमिनीवर शेती केली, तर जिल्हाधिकारी संबंधित व्यक्तीला दंड आकारू शकतात. याकरता योग्य ते कागदपत्र सादर करून तलाठ्यांकडे दुरुस्ती अर्ज करावा लागतो. जर तलाठ्यांकडून दखल घेतली गेली नाही, तर शेतकऱ्यांनी सरकारकडे अर्ज दाखल करावा.
दुरुस्ती प्रक्रिया
जर आपल्या सातबारा उताऱ्यावर पोट खरबा जमीन दाखवली गेली असेल आणि तुम्ही ती शेतीखाली आणू इच्छित असाल, तर तलाठ्यांकडे दुरुस्तीचा अर्ज दाखल करून तुम्ही ती जमीन नियमित करू शकता. यासाठी तुम्हाला सर्व आवश्यक कागदपत्रे जमा करावी लागतात.
निष्कर्ष
पोट खरबा जमीन व्यवस्थापन योग्य पद्धतीने केल्यास, आपल्याला कायदेशीर अडचणींमधून सुटका मिळू शकते आणि जमिनीचा योग्य वापर करता येईल.